ارتباط بین انسان و دستگاه از طریق اینترنت یا سایر شبکه‌ها از طریق پروتکل‌ها انجام می‌شود. آن‌ها به نوعی قوانین مرتبط با تبادل اطلاعات را تعریف می‌کنند، قوانینی همچون:
- چه کسی چه زمانی باید اطلاعات را ارسال کند؟
- اگر داده‌ها به گیرنده نرسد چه اتفاقی می‌افتد؟
- چگونه از انتقال در برابر تداخل و جاسوسی محافظت می‌کنید؟
هر زمان که در اینترنت هستیم، از این پروتکل‌های مدل OSI به طور مداوم استفاده می‌شود. معروف‌ترین آن‌ها HTTP و HTTPS هستند که معمولاً برای دسترسی به صفحات وب استفاده می‌شوند. پروتکل مهم دیگر FTP است. اما این پروتکل دقیقا چیست؟
در این مطلب درباره FTP و کاربرد و نحوه‌ی عملکردش به طور کامل با یکدیگر صحبت خواهیم کرد.
FTP چیست؟
FTP مخفف عبارت پروتکل انتقال پرونده (File transfer protocol) است. در واقع FTP یک پروتکل استاندارد اینترنتی محسوب می‌شود که توسط TCP/IP ارائه می‌شود و برای انتقال پرونده‌ها از یک میزبان به میزبان دیگر استفاده می‌شود.
File Transfer Protocol (FTP) مجموعه‌ای از پروتکل‌های استاندارد برای انتقال فایل در شبکه است که روی لایه هفتم مدل OSI و لایه چهارم مدل TCP یعنی لایه برنامه کار می‌کند.
FTP به کاربران اجازه می‌دهد تا از طریق عملیات انتقال پرونده (مانند اضافه کردن پرونده، حذف، اصلاح، بررسی، انتقال و...) با میزبان دیگری ارتباط برقرار کنند. با این حال، کاربر واقعاً به رایانه‌ای که می‌خواهد به آن دسترسی پیدا کند، وارد نمی‌شود. از برنامه‌های FTP می‌توان برای دسترسی به منابع از راه دور برای انتقال فایل کاربر به صورت دور برگشت، مدیریت دایرکتوری و دسترسی به ایمیل استفاده کرد.
پروتکل انتقال پرونده (FTP) یکی از قدیمی‌ترین پروتکل‌های موجود در اینترنت است. از سال 1974، از تکنولوژی انتقال فایل کامل استفاده شده است. در سال 1985، سرانجام FTP در RFC 959 به وضوح تعریف شد. این پروتکل برای ایجاد بارگیری و بارگذاری با استفاده از دستورات طراحی شده است. بنابراین می‌توانید فایل‌ها را از دستگاه خود (رایانه شخصی، تلفن هوشمند و...) به یک سرور منتقل کنید و بالعکس. با FTP، پرونده‌ها نیز می‌توانند از سرور بر روی دستگاه شما بارگیری شوند.
با FTP، کاربر دارای یک سیستم مدیریت پرونده است که برای سیستم‌عامل نیز شناخته شده است. پرونده‌ها را می‌توان در پوشه‌ها ذخیره کرد. این منجر به یک ساختار فهرست سلسله مراتبی می‌شود.
پروتکل انتقال پرونده اغلب هنگام ساخت وبسایت استفاده می‌شود. پرونده‌های HTML از طریق دسترسی FTP به سرور منتقل می‌شوند. علاوه بر این، اپراتورهای وبسایت ممکن است پرونده‌های رسانه‌ای را برای بازدیدکنندگان صفحه اصلی فراهم کنند.
FTP چگونه کار می‌کند؟
FTP یک پروتکل سرویس گیرنده-سرور است که بر دو کانال ارتباطی بین مشتری و سرور (یک کانال فرمان برای کنترل مکالمه و یک کانال داده برای انتقال محتوای فایل) متکی است.
در اینجا نحوه عملکرد یک انتقال معمولی FTP را برایتان شرح می‌دهیم:
یک کاربر معمولاً نیاز به ورود به سرور FTP دارد، اگرچه برخی از سرورها، تعدادی یا تمام محتوای خود را بدون ورود به سیستم در دسترس قرار می‌دهند، مدلی که به عنوان FTP ناشناس شناخته می‌شود.
هنگامی که کاربر درخواست دانلود فایلی را می‌دهد، کلاینت با سرور ارتباطی را آغاز می‌کند. با استفاده از FTP، یک کلاینت می‌تواند فایل‌ها را در سرور آپلود، دانلود، حذف، تغییر نام، انتقال و کپی کند.
جلسات FTP در حالت فعال یا غیرفعال کار می‌کنند:
در حالت فعال پس از اینکه یک کلاینت جلسه‌ای را از طریق درخواست کانال فرمان آغاز کرد، سرور یک اتصال داده به مشتری ایجاد می‌کند و شروع به انتقال داده می‌کند؛ و در حالت غیر فعال، سرور از کانال فرمان استفاده می‌کند تا اطلاعات مورد نیاز برای باز کردن یک کانال داده را به مشتری ارسال کند. از آنجایی که حالت غیرفعال تمام اتصالات را توسط کلاینت شروع می‌کند، در فایروال‌ها و دروازه‌های ترجمه آدرس شبکه به خوبی کار می‌کند.
کاربران می‌توانند با FTP از طریق یک رابط خط فرمان ساده، از یک کنسول یا پنجره ترمینال در Microsoft Windows، Apple macOS یا Linux یا با یک رابط کاربری گرافیکی اختصاصی کار کنند. مرورگرهای وب همچنین می‌توانند به عنوان کلاینت‌های FTP خدمت کنند.
اهداف FTP
هدف اصلی FTP انتقال فایل از راه دور است. علاوه بر این عملیات اصلی، می‌توانید پرونده‌ها را از سرور حذف کنید، نام آن‌ها را تغییر دهید، پوشه ایجاد کنید. اما اغلب از FTP در موارد زیر استفاده می‌شود:
1. انتقال پرونده‌های شخصی بین دوستان، اقوام، آشنایان. برای این منظور، آن‌ها سرورهای خانگی ایجاد می‌کنند که عکس‌ها، آهنگ‌های موسیقی، اسناد و موارد دیگر را ذخیره می‌کنند.
2. تبادل داده‌های شرکت‌ها به عنوان مثال، بین شعب همان شرکت
3. انتقال محتوای وبسایت به سرور شرکت میزبان
البته این یک لیست جامع از گزینه‌های استفاده از سرور FTP نیست. این یک ابزار همه کاره است، بنابراین، می‌تواند در بسیاری از موقعیت‌های دیگر نیز مورد استفاده قرار گیرد.
روش انتقال در FTP
برای انتقال FTP دو روش وجود دارد: ASCII و باینری.
روش انتقال ASCII
با فرض اینکه فایلی که کاربر از آن کپی می‌کند حاوی متن ساده کد ASCII است، اگر دستگاه از راه دور UNIX را اجرا نکند، ftp معمولاً هنگام انتقال پرونده به طور خودکار محتوای پرونده را تنظیم می‌کند تا فایل را به عنوان فایل متنی ذخیره شده تفسیر کند.
روش انتقال دودویی
در انتقال باینری، توالی بیت پرونده ذخیره می‌شود تا نسخه اصلی و کپی شده ذره ذره با یکدیگر مطابقت داشته باشند. حتی یک فایل حاوی یک توالی بیت روی دستگاه مقصد بی‌معنی است. به عنوان مثال، Macintosh یک فایل اجرایی را به حالت باینری به سیستم ویندوز منتقل می‌کند و فایل نمی‌تواند روی سیستم طرف مقابل اجرا شود.
روش ASCII به طور کلی فرض می‌کند که اولین بیت قابل توجه از هر کاراکتر بی‌معنی است، زیرا ترکیب نویسه‌های ASCII از آن استفاده نمی‌کنند. اگر یک فایل باینری را انتقال دهید، همه بیت‌ها مهم هستند.
چرا FTP مهم است؟
اگر چه انتقال پرونده‌ها از یک سیستم به سیستم دیگر بسیار ساده و آسان است، اما گاهی اوقات می‌تواند مشکلاتی را ایجاد کند. به عنوان مثال، ممکن است دو سیستم دارای پرونده‌های متفاوتی باشند یا دو سیستم ممکن است روش‌های مختلفی برای نمایش متن و داده‌ها داشته باشند و یا دو سیستم ممکن است ساختار دایرکتوری متفاوتی داشته باشند، در هر صورت پروتکل FTP با ایجاد دو ارتباط بین میزبان بر این مشکلات غلبه می‌کند. یک اتصال برای انتقال داده و یک اتصال دیگر برای اتصال کنترل استفاده می‌شود.
مزایای FTP:
- سرعت: یکی از بزرگترین مزایای FTP سرعت است. FTP یکی از سریعترین راه‌ها برای انتقال پرونده‌ها از یک رایانه به رایانه دیگر است.
- کارآمد: از کارآیی بیشتری برخوردار است، زیرا برای به دست آوردن کل پرونده نیازی به انجام تمام عملیات نیست.
- امنیت: برای دسترسی به سرور FTP، باید با نام کاربری و رمز ورود به سیستم وارد شویم. بنابراین، می‌توان گفت امنیت FTP بیشتر است.
- حرکت عقب و جلو: FTP به ما امکان می‌دهد تا پرونده‌ها را به جلو و عقب منتقل کنیم. فرض کنید شما مدیر یک شرکت هستید، اطلاعاتی را برای همه کارمندان ارسال می‌کنید و همه آن‌ها اطلاعات را در همان سرور ارسال می‌کنند.
معایب FTP:
همانطور که خواندید، FTP مزایایی زیادی دارد اما عیب‌هایی نیز دارد که در ادامه به آن‌ها می‌پردازیم:
- نیاز استاندارد صنعت این است که تمام انتقال‌های FTP باید رمزگذاری شوند. با این حال، همه ارائه‌دهندگان FTP برابر نیستند و همه ارائه‌دهندگان این سرویس، انتقال‌ها را رمزگذاری نمی‌کنند. بنابراین، ما باید به دنبال ارائه‌دهندگان FTP باشیم که رمزگذاری را فراهم می‌کنند.
- FTP توانایی انجام دو عمل به طور همزمان را دارد مثلاً ارسال و دریافت پرونده‌های بزرگ در یک شبکه. با این حال، محدودیت اندازه پرونده در آن 2 گیگابایت است. همچنین به شما امکان انتقال همزمان به چندین گیرنده را نمی‌دهد.
- رمزهای عبور و محتویات پرونده با متن واضحی ارسال می‌شود که امکان شنود ناخواسته را دارد. بنابراین کاملاً ممکن است که هکرها بتوانند با تلاش برای حدس زدن رمزعبور FTP به سیستم شما حمله کنند.
- FTP با هر سیستمی سازگار نیست.
انواع نرم افزارهای (ابزار) سرویس FTP
در این بخش می‌خواهیم که بهترین کلاینت‌ها یا ابزار‌هایی که در سرویس FTP وجود دارد، را به شما معرفی کنیم. بهترین این کلاینت‌ها از این قرارند:
1. FileZilla یک سرویس گیرنده FTP کراس پلتفرم محبوب (Windows / Mac / Linux) است. این سرویس از FTPS و SFTP پشتیبانی می‌کند.
2. WinSCP یک سرویس گیرنده دو پنجره مناسب FTP ،SFTP و SCP برای ویندوز است.
3. FAR Manger یک مدیر فایل کنسول برای سیستم‌عامل ویندوز است. علی‌رغم ماهیت کنسول بودن، به دلیل سادگی و پایه پلاگین بسیار زیاد، همچنان محبوبیت زیادی دارد. پشتیبانی SFTP از طریق افزونه WinSCP پیاده‌سازی می‌شود.
4. FireFTP افزونه‌ای برای مرورگر Mozilla Firefox است که از FTPS و SFTP پشتیبانی می‌کند.
5. Total Commander یک مدیر پرونده محبوب برای ویندوز است. از FTPS پشتیبانی می‌کند، اما SFTP به پلاگین‌هایی نیاز دارد که مدت زیادی است به روز نشده‌اند.
6. Cyberduck یک نرم‌افزار برای Mac OS X است که هم از FTP/SFTP و هم از بسیاری از پروتکل‌ها و سرویس‌های ابری پشتیبانی می‌کند.
این نرم افزارها به دلیل امکانات و شرایطی که برای کاربران فراهم می‌کنند در لیست بهترین نرم افزارها قرار می‌گیرند. به همین دلیل کسانی که حرفه‌ای در این حوزه کار می‌کنند، تلاش می‌کنند که با بهترین گزینه‌ها روند فعالیت‌های وبسایتی خود را گسترش و بهبود بخشند. به همین جهت توصیه می‌شود در صورتی که می‌خواهید از سرویس FTP استفاده کنید از نرم‌افزار‌های نام برده شده، بهره‌مند شوید.
میزان امنیت در FTP چقدر است؟
یکی از مهم‌ترین دغدغه‌هایی که افراد دارند این است که FTP چقدر امنیت دارد. واقعیت این است که اظهار نظرها در خصوص امنیت FTP مختلف است. نظر برخی این است که این پروتکل برای انتقال فایل توسط صاحبان وبسایت‌ها در زمینه طراحی و پیاده‌سازی از ایمنی خوبی برخوردار نیست.
مهم‌ترین نکته‌ای که در خصوص عدم امنیت این پروتکل مطرح می‌شود موضوع عدم رمزنگاری ارتباطات و انواع تراکنش‌هایی که در این این پروتکل انجام می‌شود. در نتیجه در صورتی که فردی به این پروتکل بتواند نفوذ کند، احتمال این که اطلاعاتی لو برود وجود خواهد داشت. از این رو در این روزها از یک سرویس دیگری استفاده می‌کنند که امنیت بیشتری دارد. نام آن FTPS است.
FTPS بهتر است یا FTP؟
بنابر توضیحاتی که در بخش‌های قبلی اظهار کردیم باید به طور قاطعانه گفت که FTPS سرویس بهتری است. مهم‌ترین علتی که سبب می‌شود انتخاب و ترجیح ما این سرویس باشد، امنیت بالا و رمزگذاری اطلاعات در این سرویس است. به همین دلیل این روزها شاهد گسترش اقبال نسبت به استفاده از این سرویس هستیم و بسیاری از کسانی که یک وبسایت دارند و در آن کسب و کاری را به راه انداخته‌اند در صورت نیاز از FTPS استفاده می‌کنند.
چه کسانی به سرویس FTP نیاز دارند؟
یکی از مهم‌ترین نکاتی که باید در زمینه این سرویس در نظر داشته باشید این است که ابتدا در خصوص ماهیت کسب و کارتان و فعالیت‌هایی که انجام می‌دهید نیازسنجی کنید. افرادی که در فواصل زمانی کوتاهی نیاز است که بخشی از فایل‌های کاری یا هر‌گونه فایلی را با دیگران به اشتراک بگذارند می‌توانند از این سرویس بهره‌مند شوند. در واقع این افراد در دسته‌ی افرادی محسوب می‌شوند که استفاده از FTP برایشان ضروری است. در حقیقت استفاده از این سرویس باعث می‌شود که روندهای طولانی و پیچیده انتقال فایل را بدون هیچ مشکلی طی کنید.
در واقع شما با داشتن یک سرویس FTP خودتان را از پیچ و خم‌های دشواری که در حوزه ارسال فایل‌های خاصی که وجود دارد نجات داده‌اید. علاوه بر آن نیز این سرویس با امنیتی که دارد، می‌تواند خیالتان را از لو رفتن اطلاعات یا از دست رفتن آن‌ها راحت کند.
خاتمه
در بخش‌های مجزا و اختصاصی که در این مقاله در خصوص سرویس FTP تدارک دیده بودیم تلاشمان بر این بود که جزئیاتی دقیق را در اختیار شما قرار دهیم. در انتها FTPS و FTP را مقایسه کرده و بهترین آن‌ها را معرفی کردیم. امیدواریم که توانسته باشیم بسیاری از پرسش‌هایی که شما در این زمینه دارید را پاسخگو بوده باشیم.
نظر شما درباره FTP چیست؟ آیا از این سرویس در سازمان یا شرکت خود استفاده کرده‌اید. نظر خود را به اشتراک بگذارید.
ثبت نظرات